Alerjik rinit (alerjik nezle), başlangıcı daha çok adolesan çağdaki çocuklarda ve genç-erişkinlerde gençlerde görülen kronik bir sorundur. Çoğunlukla ailesinde başkalarında da olup alerjiye genetik yatkınlığı olan bireyler, alerjiye neden olan maddelerle karşılaştıklarında burun ve sinüslerle ilgili yakınmaları ortaya çıkar. Alerjiye çoğunlukla polen gibi bitkisel maddeler, toz içinde barınan akar adı verilen mikroskopik canlılar, havada bulunan mantarlar, hayvan tüyleri ve bazı gıdalar yol açar.

Alerjik rinit belirtileri

Alerjik rinitin belirtileri hapşırma, berrak burun akıntısı, burun tıkanıklığı, burunda kaşıntı, gözlerde kızarıklık ve kaşıntıdır. Belirtilerin görülme zamanı ve süresi alerjiye neden olan maddenin (alerjen) türüne göre değişir. Bitkisel maddelere karşı alerjisi olanlarda ilkbaharda daha fazla olmak üzere daha çok bahar aylarında, diğer maddelere karşı alerjisi olanlarda ise yıl boyu süren şikayetler görülür.

Alerjisi olan kişilerde soğuk algınlığı ve diğer üst solunum yolu enfeksiyonları daha sık görülür ve daha uzun sürer. Alerjiyi yaratan madde ile birlikte tütün dumanı gibi solunum sistemini uyaran maddeleri solumam, belirtilerin alevlenmesine veya şiddetlenmesine yol açabilir.

Tanı

Alerji tanısı için ilk adım şikayetlerin, alerjiye neden olabilecek olası maddelerin, kişide veya ailesinde egzema, astım, gıda alerjisi gibi başka sorunların dikkatle sorgulanmasıdır. Daha sonra alerjik belirtilerin görüldüğü organlar (burun, gözler, boğaz, kulaklar, akciğerler) muayene edilir. Bundan sonra alerjiye neden olabilecek maddelerin tarama testi yapılır. Tarama testi deriden ve kandan yapılabilir.

Tedavi

Alerjik nezlenin temel tedavisi alerjiye neden olan maddeden uzak durmak veya korunmaktır. Tarama testlerinin amacı, hangi madde veya maddelerden korunulacağını öğrenmek ve buna göre korunma önlemlerini belirlemektir.

• Korunma: Hafif dereceli alerjide alerjiye neden olan maddeden korunmak korunmak çoğunlukla yeterlidir. Sık rastlanan alerjenlere karşı alınması gereken temel korunma önlemleri şunlardır:

  • Polenler :

    • Alerji mevsimi olan ilkbahar aylarında bitki ve ağaçların bulunduğu yerlerden uzak durun.

    • Pencerelerinizi kapalı tutun, gerekiyorsa klima kullanın.

    • Evinizde HEPA filtreli hava temizleyiciler ve elektrikli süpürgeler kullanın.

  • Mantarlar :

    • Evinizdeki bütün alanları mantar öldürücü özelliği olan dezenfektanlarla temizleyin.

    • Evinizin içinde bitki bulundurmayın. Saksı topraklarında mantar üreyebilir.

    • Küflenen besinleri uzaklaştırın.

  • Ev tozu akarları :

    • Çarşaf ve yastık kılıflarınızı en geç haftada bir sıcak su ile yıkayın.

    • Sentetik dolgulu yastıklar kullanın.

    • Yastık ve yorganınlarınızda alerjik olmayan kılıflar kullanın.

    • Evinizde nem oranını %50’nin altında tutun.

    • Toz barındıran koltuk yastığı vb eşyaları kaldırın.

    • Duvardan duvara halı kullanmayın. Mümkünse evinizde hiç halı kullanmayın.

    • Evinizde HEPA filtreli hava temizleyiciler ve elektrikli süpürgeler kullanın.

  • Hayvan tüyleri :

    • Ev içinde evcil hayvan beslemeyin. Varsa, yatak odasına girmesine izin vermeyin.

    • Evcil hayvanınızı en az haftada bir kere yıkayın.

    • Hayvanı elledikten sonra her seferinde ellerinizi yıkayın.

    • Evinizde HEPA filtreli hava temizleyiciler ve elektrikli süpürgeler kullanın.

• İlaç tedavileri: Belirtilerin şiddetli olması, bütün yıl boyunca sürmesi, çok sayıda maddeye karşı alerji olması ve korunma önlemlerinin alınamaması hallerinde ek tedavilere ihtiyaç vardır. Kortizonlu burun spreyleri, anti-histaminik cinsi ilaçlar ve tuzlu su ile burun yıkama tedavileri kullanılır. Belirtilerin çok şliddetli olduğu bazı hastalarda kısa süreli kortizon tedavisi gerekebilir.

• Aşı tedavisi: Bu tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı, alerji belirtileri şiddetli ve uzun süren hastalarda -eğer alerji yapan maddeye karşı üretilmiş bir aşı varsa- bir kaç yıl süren ve çoğunlukla birkaç hafta aralıklarla uygulanan aşı tedavisi (immünoterapi) yapılabilir.

• Yardımcı cerrahi tedaviler: Alerjik nezlesi olan hastaların burun şikayetlerinin hafifletilebilmesi için burun yapısının normal olması gerekir. Septum deviasyonu, konka hipertrofisi gibi hava akımına engel olan yapısal bozukluklar varsa bunlar cerrahi olarak düzeltilmelidir. Burun akıntısını azaltmaya yönelik olarak burun salgısını ayarlayan otonom sinirlerin kesilmesi (Vidian nörektomi, posterior nazal sinir destrüksiyonu) uygulanabilir.