Ses teli felci
Ses teli felçleri gırtlak kaslarını hareket ettiren sinirlerin çalışmaması sonucunda meydana gelir. Ses tellerinin hareketini sağlayan çok sayıda kas ve bu kasları hareket ettiren iki sinir vardır:
Süperior laringeal sinir, ses tellerinin gerilmesini sağlayan tek bir kası kontrol eder. Bu sinirin görevi bozulduğunda özellikle şarkı söylerken ince seslerin çıkartılması ve sesler arasında düzgün geçişler yapılması mümkün olmaz. Süperior laringeal sinir felci bulunan bir kişinin konuşurken sesi tamamen normal, şarkı söylerken bozuk olabilir.
İnferior laringeal sinir, nefes alma ve öksürme sırasında ses tellerinin açılmasını, ses çıkartırken ve yutkunurken ses tellerinin kapanmasını sağlayan kasları kontrol eder. Bu sinir beyinden çıktıktan sonra boyuna ve boyundan göğüs boşluğuna ilerler, buradan tekrar boyuna dönerek ses tellerine ulaşana kadar uzun bir yol kateder. Bu nedenle beyin, boyun, göğüs boşluğu, gırtlak hastalıkları ile boyun ve göğüs boşluğu ameliyatlarında zarar görebilir. Bu sinirin felcine ilkinden daha sık rastlanır.
Ses teli felci nedenleri
Bazı virüslerin neden olduğu sinir iltihabı (nörit)
Cerrahi işlemler sırasında istenmeyen sinir yaralanmaları: tiroid bezi, boyun, yemek borusu, akciğer, kalp ameliyatlarında sinirin görevinin bozulması mümkündür.
Nefes borusuna tüp yerleştirme işleminin komplikasyonu
Boyun veya göğüs boşluğu yaralanmaları
Beyin, kafa kaidesi, boyun ve göğüs boşluğu tümörleri
Belirtiler
Ses değişiklikleri: ses kısıklığı, seste çatallanma, havalı ses çıkartma, zorlanarak ses çıkartma
Solunum sorunları: çabuk yorulma, nefes alma güçlüğü, öksürüğün güçsüz olması.
Yutma sorunları : yiyeceklerin, içeceklerin ve tükürüğün yutulması sırasında nefes borusuna kaçması ve öksürtmesi, yiyeceklerin boğaza takılması
Tanı
Muayenede ses tellerinin hareketlerinin değerlendirilmesi ile tek bir ses telinin mi, yoksa her ikisinin mi felç olduğuna bakılır.
Ses tellerinin titreşim özelliklerinin stroboskopi adı verilen bir yöntemle değerlendirilmesinde hangi sinirin etkilendiğine karar verilir.
Gırtlak elektromiyografisi ile sinirlerdeki bozukluğun derecesi belirlenir, iyileşme olasılığı ile ilgili bilgiler elde edilir.
Sinir felcinin nedenini ortaya çıkartmak için kan tetkikleri ile röntgen, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans filmleri istenebilir.
Tedavi
Ses teli felçlerinin tedavisi hangi sinirin etkilendiğine, sorunun tek taraflı mı yoksa iki taraflı mı olduğuna, ses tellerinin pozisyonuna, belirtilerin türüne ve şiddetine, felcin nedenine, zamanla kendiliğinden iyileşme olasılığının olup olmadığına, hastanın ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bazı durumlarda ses terapisi, bazı durumlarda da ses tellerinin pozisyonunu ayarlamaya yönelik çeşitli cerrahi tedaviler uygulanır.
Cerrahi tedaviler arasında nefes darlığına neden olan iki taraflı ses teli felçlerinde laser kordotomi, ses kısıklığına neden olan tek taraflı sinir felçlerinde larinks içine enjeksiyon veya medializasyon laringoplasti sık uygulanan yöntemlerdir.
