Ağız boşluğunda aşağıdaki alt bölgelere ait kanserler görülebilir:

• Dudak kanseri

• Dil kanseri

• Diş eti kanseri

• Ağız tabanı kanseri

• Sert damak kanseri

• Yanak kanseri

• Azı dişi üçgeni (retromolar trigon) kanseri

Ağız boşluğunda görülen kanserlerin çoğu, mukoza adı verilen ve ağız içini döşeyen pembe renkli kaplayıcı tabakanın yüzeyindeki yassı hücrelerden kaynaklanan yassı hücreli karsinomlardır (skuamoz karsinom). Daha nadir olarak ağız boşluğunu döşeyen mukozanın içinde bulunan tükürük bezlerine ait hücrelerden kaynaklanan farklı kanser türlerine de rastlanır. Genellikle yüzeyden başlayan ağız boşluğu kanserleri büyüdükçe alt ve üst çene kemikleri, kaslar, sinirler, damarlar, lenf bezleri gibi derindeki yapılara da yayılırlar.

Ağız boşluğu kanserlerinin oluşumunda etkili risk faktörleri

• Tütün ürünlerinin kullanımı (sigara, puro, pipo içimi, tütün çiğneme)

• Aşırı alkol kullanımı

• Güneş ışınları ile uzun süre karşılaşmış olmak (özellikle dudak kanserleri için)

• İnsan paplilloma virüsü (human paplilloma virus = HPV) enfeksiyonu

Belirtiler

• İyileşmeyen yara

• Kaybolmayan şişlik veya sertleşme

• Beyaz veya kırmızı renkli leke

• Kanama, ağrı veya uyuşma

• Dişlerde sallanma

• Varsa diş protezlerinin oturmamaya başlamış olması

• Çiğneme, yutkunma, dil veya çene hareketleri sırasında zorluk veya ağrı

• Ses değişikliği

• Çenede şişlik

• Boğaz ağrısı

• Kulak ağrısı

• Boğazda yabancı cisim hissi

• Boyunda şişlik

Bu belirtiler kanser dışındaki birçok hastalıkta da görülebilir. Belirtilerin uzun sürmesi, belli bir nedene bağlı olmaması ve düzelme göstermemesi durumunda kanserden şüphelenilmeli ve bir hekime muayene olunmalıdır. Bazen ağız boşluğu kanserleri hiç bir belirti vermezler, bunlar genellikle diş hekimi muayeneleri sırasında farkedilirler.

Tanı ve tedavi planlaması için yapılması gereken işlemler

• Ağız boşluğunun muayenesi: Anormal görünen bölgeler dikkatle muayene edilmelidir. Bu muayene sırasında endoskop ve mikroskop gibi optik araçlar kullanılabilir. Birlikte yutak, gırtlak ve boyun da muayene edilir.

• Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme: Kanserin derindeki dokulara yayılımını ve büyüklüğünü değerlendirmek için gerekebilir.

• Biyopsi: Anormal görünen yüzeylerde kanserleşme olup olmadığı, biyopsi işlemi ile alınan bir doku örneğinin işlemlerden geçirildikten sonra bir patoloji uzmanı tarafından mikroskop altinda incelenmesi sonucunda belirlenir.

Tedavi şeklini belirlemede etkili faktörler

• Kanserin ağız içinde yerleştiği bölge

• Kanserin büyüklüğü ve yayıldığı yerler

• Biyopsi ile belirlenen hücre özellikleri (patoloji sonucu)

• Hastanın yaşı ve genel sağlık durumu

Tedavi seçenekleri

• Ameliyat

• Radyoterapi (radyasyon tedavisi)

• Kemoterapi (ilaç tedavisi) ilk tedavi seçeneği değildir. Genellikle ameliyatın mümkün olmadığı veya ameliyat ve radyoterapi uygulanıp kanserin kaybolmadığı ya da tekrarladığı durumlarda kullanılır.

Ağız boşluğu kanserlerinin çoğunda ameliyatla tedavi, radyoterapiye tercih edilir. Bazı durumlarda ameliyattan sonra radyoterapi uygulanması şeklinde her iki tedavi yönteminin de birlikte kullanılması gerekebilir.