anestezi

Ameliyatınızdan önce önemli bir uzman doktor ile tanışacaksınız. Bu doktor ameliyatınız süresince hep yanınızda olan anestezistinizdir. Cerrahi ekibin hayati bir parçası olan anestezist, sizi ameliyat boyunca ve sonrasında güvende tutmaktan ve ağrısız bir ameliyat dönemi geçirmenizden sorumludur.

Türkiye’de anestezistler 6 yıllık tıp eğitiminin üzerine 5 yıllık ihtisas yapmış uzman hekimlerdir. Anestezistler eğitimleri boyunca insan fizyolojisini (insan vücudunun nasıl çalıştığı), özellikle de beyin, böbrekler, kalp, karaciğer ve akciğerlerin nasıl çalıştığını öğrenirler. Yoğun bakımda ve anestezide kullanılan ilaçlar hakkında uzmanlaşırlar. Bir anestezi uzmanı, anestezi, ilk yardım, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında uzmanlaşmış kişidir. Bir anestezistin görevi hastasının ameliyat öncesi, ameliyat boyunca ve ameliyattan sonraki dönemdeki tıbbi durumunu düzenlemek, ameliyat boyunca anesteziyi idame ettirmek ve ameliyattan sonra derlenmeyi sağlamaktır. Anestezist hastayı ameliyat öncesi değerlendirir, tüm ameliyat boyunca başında bulunur ve yaşamsal fonksiyonlarını takip eder ve gerektiğinde düzenler.

AMELİYAT ÖNCESİ DEĞERLENDİRME NİÇİN GEREKLİDİR?

Anestezinin sağlanmasında kullanılan ilaçların etkisi pekçok faktörden etkilenir. Yaş, kilo, gebelik, alkol veya sigara kullanımı, düzenli kullanılan ilaçlar, böbrek veya karaciğer hastalıkları, bu faktörlerden birkaçıdır. Anestezi ve cerrahi vücudumuzun pek çok sistemini etkiler, bu yüzden anestezist, anestezi uygulamasının en güvenli ve konforlu olmasını sağlamak için olası hastalıklarınızı önceden bilmelidir. Bu nedenle ameliyattan önceki günlerde anestezistiniz sizi mutlaka görecektir. Bazı durumlarda anestezistin hastasını bir iki saat önceden görmesi de yeterlidir.

GENEL, REJYONEL VEYA LOKAL ANESTEZİ NE DEMEK?

Genel anestezi uygulamasında hasta bilinçsizlik ve ağrısızlık durumunda tutulur. Tüm anestezik maddelerin dozu ameliyat boyunca hastayı ağrısız ve blilinçsiz tutacak ve ameliyat bitiminde rahatça ve ağrısız olarak uyandırılabilecek konsantrasyonlarda ayarlanır.

Rejyonel anestezi ameliyat olacak bölgenin ağrı duyusunu taşıyan sinirlerinin yakınına bir iğne yardımı ile lokal anestezik madde verilmesi ile uygulanır. Uygulanan lokal anestezik bu sinirlerin bir sureliğine işlev görmesini bloke eder ve böylelikle ağrı ve/veya hareket bu bölgelerde, bu süre boyunca yok olur.

Lokal anestezide cilde verilen lokal anestezik ile ameliyat sahası bir süreliğine hissizleştirilir.

GENEL ANESTEZİDE BEN KENDİMİ KAYBETTİKTEN SONRA NELER OLUYOR?

Ameliyat masasına geldiğiniz andan itibaren kan basıncınız, kalp hızınız ve ritminiz, ve oksijenasyonunuz özel cihazlarla takip edilir. Anestezistiniz sizin vücudunuzun durumunu sürekli olarak monitorize eder, yaşamsal fonksiyonlarınızı takip eder. Olası değişikliklere müdahale eder. Aynı zamanda oluşabilecek problemlere de acil müdahale eder. Hastanın cerrahiye oluşturabileceği yanıtları kontrol altında tutar.

Cerrahi bitiminde derlenme dönemi de anestezistin kontrolü altındadır. Bu dönem önceden planlanır ve zamanlaması uygun ve kontrollü bir şekilde yapılır. Anestezik ajanlar durdurulur ve bazen etkilerin geri döndürülmesi için ek ilaçlardan faydalanılır. Kan basıncı, vücut ısısı, solunum ve diğer fonksiyonların normale dönmeleri sağlanır. Ağrı tedavisi planlanır.

AMELİYATTAN SONRA NEREDE OLACAĞIM?

Anestezi sonrası derlenme odası: Ameliyathanenin içinde bulunur. Hastaların ameliyat sonrası, anestezinin erken etkilerinden derlenene kadar, uzmanlaşmış hemşirelerin gözetiminde takip edildikleri yerdir. Burada da anestezistler hastaları takip ederler ve hastanın yatağına gitme kararını verirler.

Yoğun bakım: Yoğun bakım; ciddi bir ameliyat geçirmiş, öncesinde ciddi bir hastalığı olan veya travma hastalarının takip edildiği bölümdür. Ameliyattan sonra yoğun bakıma ihtiyacınız olursa, burada da sizi takip edecek doktorunuz anestezistinizdir.

AMELİYAT SONRASI AĞRIM OLACAK MI?

Cerrahi veya ciddi bir travma sonrası gelişen ağrının giderilmesinden anestezist sorumludur. Anestezistin, hastanın sağlık durumuna ve kilosuna göre ayarladığı ağrı makinası, ameliyat sonrası dönemi hastanın kontrolünde ağrısız geçirmesini sağlar. Bu makina hastanın durumuna ve cerrahiye göre damardan veya epidural kateterden (bir iğne yardımı ile bele yerleştirilen çok ince plastik bir tel) uygulanabilir

AMELİYATTAN ÖNCE NEDEN YİYEMİYORUM VEYA İÇEMİYORUM?

Mide içeriğinin akciğerlere kaçması tehlikeli bir durumdur. Normal şartlarda vücut bu durumdan kendini korur fakat anestezi altında bilinçsiz hastada bu koruma refleksleri ortadan kalkar.Bu yüzden ameliyata boş mide ile gelmek önemlidir. Rejyonel anestezi planlanmış hastalarda bile tedbir olarak boş mide istenir.Sigara da pek çok ilaçdan daha tehlikelidir. Uyanma esnasında ciddi solunum yolu problemlerine yol açabilir. Bu yüzden sigara içiminin anestezistinize bildirilmesi önemlidir. Ve ameliyattan birkaç gün önce sigaranın kesilmesi tercih edilir.

AMELİYATTA BANA KAN VERİLECEK Mİ?

Kan nakli ihtiyacı ameliyattan ameliyata göre değişir. Anestezist kan kaybının derecesini takip eder ve ihtiyaç halinde nakil kararını verir. Tedbir olarak anestezist ve cerrah belli ameliyatlardan önce kan grubunuza uygun banka kanını hazırlatabilir.

ANESTEZİ SIRASINDA “FARKINDA OLMA” NE DEMEK?
Farkında olma bazı durumlarda hastanın ameliyatın bazı dönemlerini hatırlaması anlamına gelir. Bu durum oldukça nadir bir durumdur çünkü hastanın bilinç durumu anestezist tarafından yakın takip altındadır.

ANESTEZİ ALERJİM OLABİLİR Mİ?

Önceki ameliyatlarında tatsız deneyimleri olan hastalar, anesteziye alerjileri olduğunu sanabilirler. Çoğu zaman yaşananlar ilaç yan etkileridir ve alerji sanılırlar. Gerçek bir alerjik reaksiyonda ciltte döküntüler gelişir, gözler, solunum yolları ve ağız şişer, hırıltılı solunum gelişir ve kan basıncı düşebilir. Ameliyat esnasında alerji gelişse bile kalıcı bir durum teşkil etmez ve anestezistler bu durumun üstesinden gelmek için eğitilmiş hekimlerdir ve ameliyathane bu durumu çözmek için en donanımlı bölgedir.

Gitgide güncellik kazanan lateks ( kauçuk) alerjisi özellikle sağlık personelinin soruınu olmaktadır ve türk toplumunda nadir rastlanır. Bununla beraber lateks alerjisi, bulunduğu taktirde, ameliyat olacak hasta için önemlidir. Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde anestezisti bilgilendirmek gerekli önlemlerin alınması açısından önemlidir. Bir anestezik maddeye alerjik olmak ileriki tarihlerde bir daha anestezi alamayacak anlamına gelmez.

ANESTEZİ SIRASINDA RİSKLER NELERDİR?

Yan etkiler ve komplikasyonlar çok ender rastlanan durumlardır. Riskler hastanın durumuna ve cerrahinin tipine göre değişir. Ciddi yaşamsal risklerin oranı günümüzde çok düşüktür. Bu riskler uçak yolculuğunun riskleri ile eş sayılırlar ve hatta anestezi almak araba ile yolculuktan çok daha güvenlidir.

Bulantı sık rastlanan fakat kolay tedavi edilebilen bir yan etkidir. Boğaz ağrısı da sık gelişebilir fakat bir iki günde geçer. Daha nadir olmakla beraber baş ağrısı, diş hasarı, iğne yapılan yerde ağrı gibi şikayetlerle de karşılaşılabilir.

Anestezi alan insanların büyük kısmı komplikasyonsuz ameliyat olurlar ve konforlu bir şekilde ameliyat sürecini geçirirler. Anestezi uygulaması, anestezi sonrası bakım ve ağrının giderilmesi ile ilgili çeşitli standartlar, kurumlar tarafından belirlenmiştir ve denetlenmektedir.

ANESTEZİSTİMİ SEÇEBİLİR MİYİM?

Elbette anestezistinizi seçebilirsiniz. Sizin özel bir seçiminizin olmadığı taktirde cerrahınızın beraber çalıştığı anestezist ameliyatınızda sizinle olacaktır. Size önerilen anestezist ile rahat edemediğiniz durumda başka bir anestezist isteme şansına sahipsiniz.

BANA UYGULANACAK ANESTEZİ TİPİNİ KENDİM SEÇEBİLİR MİYİM?

Bazı durumlarda, EVET. Bazı ameliyatlarda birden çok anestezi seçeneği olabilir. Bu durumlarda tercih hastaya bırakılabilir. Bu durumlarda anestezistiniz sizinle durumunuzu da değerlendirerek tercih konusunda tartışarak karar verecektir.

Prof. Dr. Neslihan ALKIŞ
Anesteziyoloji Uzmanı