Sinüsler ve Sinüzit
Sinüsler burun etrafındaki kemikler (etmoid ve sfenoid), üst çene kemikleri (maksiller) ve alın kemiği (frontal) içinde bulunan hava dolu boşluklardır. Bu boşlukların burun içine açılan kanallarının tıkanması sonucunda iltihaplanmasına sinüzit adı verilir. Sinüzitin akut ve kronik (müzmin) olmak üzere iki tipi vardır. Akut sinüzit çoğunlukla soğuk algınlıklarını ve nezleyi takiben ortaya çıkar.
Akut sinüzitin belirti ve bulguları nelerdir?
Soğuk algınlıklarını ve nezleyi hemen takiben ortaya çıkan akut sinüzit, farklı yaş gruplarında farklı belirtiler verebilir. Erişkinlerde ve büyük çocuklarda burun tıkanıklığı; sarı, yeşil veya kanlı burun akıntısı; gözlerin etrafında ağrı; diş ağrısı ile karışabilen yanak ağrısı; yüzde basınç hissi; öne eğilmekle artan yüz veya baş ağrısı, kötü ağız kokusu belirtileri bulunabilir. Bazen de kuru öksürük, hafif ateş veya mide rahatsızlığı şikayetleri görülebilir. Küçük çocuklarda da yukardaki şikayetler bulunabilir, ancak genellikle bu şikayetlerini iyi ifade edemezler. Hastalık, yüksek ateş ve iltihaplı burun akıntısı nedeniyle her zamankinden biraz daha şiddetli ve 10 günü geçen bir “soğuk algınlığı” zannedilebilir.
Kronik sinüzitte, belirtilerin süresi üç aydan uzundur. Koyu burun akıntısı, geniz akıntısı, burun tıkanıklığı, koku alamama, özellikle geceleri artan öksürük belirtileri görülebilir.
Doktora ne zaman başvurmanız gerekir?
Sinüzit belirtileri bazen soğuk algınlığı ve alerji ile karıştırılabilir. Eğer sinüzitiniz olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki belirtileri gözden geçirin; bu belirtilerden üç veya daha fazlası varsa doktorunuza başvurun.
| BELİRTİ | SİNÜZİT | ALERJİ | SOĞUK ALGINLIĞI |
| Yüzde basınç / ağrı | Var | Bazen | Bazen |
| Süre | 10-14 günden fazla | Değişken | 10 günden az |
| Burun akıntısı | Koyu, sarı-yeşil | Berrak, akıcı | Koyu beyazı veya akıcı |
| Ateş | Bazen | Yok | Bazen |
| Başağrısı | Bazen | Bazen | Bazen |
| Üst dişlerde ağrı | Bazen | Yok | Yok |
| Kötü ağız kokusu | Bazen | Yok | Yok |
| Öksürük | Bazen | Bazen | Var |
| Burun tıkanıklığı | Var | Bazen | Var |
| Hapşırma | Yok | Bazen | Var |
Akut sinüzit önlenebilir mi?
Günlük hayatınızdaki koşullarda bazı değişikler yaparak sinüzit riskini azaltabilirsiniz. Kış aylarında, özellikle kaloriferli evlerde iyice kuruyan havayı, solunum yolları için ideal olan %35-%50 nem oranına ulaşacak şekilde bir buhar makinesi ile nemlendirin. Soğuk algınlıkları sırasında bol su için, uçak seyahatinden ve sualtı dalışlardan kaçının, şikayetler uzun sürdüğünde doktorunuza başvurun. Alerjiniz varsa alerji önlemlerine ve tedavisine her zaman özen gösterin.
Akut sinüzit nasıl teşhis edilir?
Akut sinüzit genellikle doktorun belirtileri ve muayene bulgularını değerlendirmesi sonucunda teşhis edilir; bazen bir röntgen filmi gerekebilir. Kronik sinüzit teşhisi ise daha zordur ve burunun endoskop adı verilen optik aletlerle muayenesinden sonra sinüslerin bilgisayarlı tomografi incelemesi gerekebilir.
Akut sinüzit nasıl tedavi edilir?
Akut sinüzit, genellikle kullanma süresi 10 gün olan ve ağızdan alınan antibiyotikler, dekonjestan ilaçlar ve burun spreyleri ile tedavi edilir. İspatlanmış alerjisi olan kişilerde antihistaminik türü ilaçlar da tedaviye eklenebilir.
Kronik sinüzitte daha uzun süreli ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavilerinden yarar görmeyen hastalarda ameliyatla tedavi gerekir. Günümüzde sinüzit ameliyatlarının çoğunluğu, dışarıdan görünür bir kesi yapılmaksızın, burun deliği içinden endoskopik yöntemle yapılmaktadır. Bkz. Endoskopik sinüs cerrahisi
Çocuklarda sinüzit farklı mıdır?
Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları erişkinlerden daha sık görüldüğü ve sinüzit belirtileri daha silik seyrettiği için teşhis de daha zordur. Çocuklarda aşağıdaki belirtilerin varlığı sinüziti düşündürmeli ve doktor muayenesi yapılmalıdır :
- Soğuk algınlığının 10-14 günden uzun sürmesi
- Koyu ve sarı-yeşil renkte burun akıntısı
- Boğaz ağrısı, öksürük, kötü ağız kokusu, bulantı, kusma yaratan geniz akıntısı
- Uzun süreli başağrısı
- Huzursuzluk veya halsizlik
- Göz çevresinde şişlik
