Metastaz Nedir?
Metastaz, kanserin başladığı yerden farklı bir vücut bölümüne yayılmasıdır. Metastazlar en sık kanser hücrelerinin ana tümörden kopup lenfatik sisteme veya kan dolaşımına girmesi ile oluşur. Böylece kanser hücreleri vücudun farklı bir bölümünde yerleşip çoğalır ve yeni tümörler oluşturabilirler. Çoğu kanser metastaz yapma özelliğine sahiptir. Metastaz gelişmesinde etkili olan birkaç faktör vardır:
- Kanserin türü
- Tümörün büyüme hızı
- Hastanın tedavisiz kalma süresi
- Diğer faktörler (bağışıklık sistemi, tümör hücrelerinin genetik özellikleri vb)
Metastazlar nereye olur?
Lenf bezleri, akciğer, kemik, beyin, karaciğer metastazların sık görüldüğü organlardır. Daha az sıklıkta kanserler cilt, kas, ya da vücudun diğer organlarına yayılabilir.
Bazı kanserler vücudun belirli bölümlerine daha fazla yayılma eğilimindedir. Örneğin:
- Üst solunum ve sindirim sistemi kanserleri (gırtlak, ağız boşluğu, yutak vb) daha çok akciğer ve kemik metastazları yapar.
- Akciğer kanseri beyne, kemiklere, karaciğere ve böbrek üstü bezlerine yayılma eğilimindedir.
- Meme kanseri kemikler, karaciğer, akciğerler, göğüs duvarı ve beyne yayılma eğilimindedir.
- Kalın bağırsak kanserleri karaciğer ve akciğerlere yayılma eğilimindedir.
- Prostat kanseri en sık kemik metastazları yapar.
Metastazlar nasıl teşhis edilir?
Kanser tedavisi sırasında belli aralıklarla bir takip planı yapılır. Bu sırada yapılan düzenli muayene ve testlerin bir kısmı metastazları aramaya yöneliktir.
Bazı hastalarda kanser ilk teşhis edildiğinde metastaz yapmıştır ve ilk değerlendirme sırasında bulunur.
Metastazlar nasıl tedavi edilir?
Tedavi kararlarında çeşitli faktörler etkilidir:
- Kanserin hangi organdan kaynaklandığı ve türü
- Kanserin ne ölçüde yayıldığı
- Hastanın yaşınız ve genel sağlık durumu
- Hastanın kişisel tedavi tercihleri
Metastaz tedavisi, orijinal tümör için kullanılan tedaviden farklıdır. Çoğu zaman, doktorlar bir tür kemoterapi deneyebilir ve daha sonra ilk tedavinin çalışmaması durumunda başka bir tedaviye geçiş yapabilir. Veya metastazları kaldırmak için kemoterapi, radyasyon ve / veya ameliyat gibi tedavilerin bir kombinasyonuna sahip olabilirsiniz (aşağıya bakın).
Tedavi seçenekleri
Metastaz için başlıca tedaviler şunlardır:
- Tüm bedeni etkileyen tedavi (sistemik tedavi): Kemoterapi, hedefe yönelik tedavi, hormon tedavisi ve biyolojik tedavi gibi seçenekleri içerir.
- Metastazlı bölge için tedavi (lokal tedavi): Cerrahi, radyasyon tedavisi ve diğer bazı tedavileri içerir.
Bazı durumlarda metastaz yapmış kanserler iyileşebilir, ancak sıklıkla metastaz tedavisi hastalığı yavaşlatmak ve belirtileri azaltmak amacındadır. Bu şekilde belirli kanser türlerinde metastazlar ile aylarca, ya da yıllarca yaşamak mümkündür.
Deneysel tedaviler
Kanser ve metastazlarının tedavisi üzerinde sürekli araştırmaların yapıldığı bir konudur. Bu nedenle yeni tedavi yöntemlerinin, yeni ilaçların, dozların ve uygulama şekillerinin değerlendirildiği, standart tedavilerden farklı deneysel tedavi seçenekleri de sunulabilir.
Kanser metastazlarıyla yaşamak
Kanser metastazları onkoloji uzmanlarının takibinde sürekli tedavi gerektirir. Önerilen düzenli takip planını doğru izlemek, gerekli tetkikleri yaptırmak ve tedaviyi aksatmamak çok önemlidir. Kanserle yaşamanın fiziksel, duygusal ve zihinsel zorlukları için de çoğunlukla psikolojik desteğe ihtiyaç vardır.
