COVID-19’da en sık halsizlik, öksürük ve ateş gibi bir dizi grip benzeri belirtiler görülür. Sık rastlanan belirtiler arasında tat ve koku kaybı da vardır. Bu bozukluklar çoğunlukla 4 hafta içinde düzelir, ancak bazen iyileşme aylar alabilir veya hiç iyileşmeyebilir. Başka bir nedene bağlı olmayan ani tat ve koku kayıplarında kişi kendini izole etmeli ve en kısa sürede bir COVID-19 tanı testi yapılmalıdır.
Tat ve koku duyusundaki değişiklikler kişiden kişiye değişebilir:
- Tat ve koku hassasiyetinde azalma (kişi ancak güçlü kokuları alabilir ve ayırt edebilir, zayıf kokular algılanmaz)
- Tat ve koku duyusunun tamamen kaybı
- Yiyeceklerin tadının farklı hissedilmesi: bütün yiyeceklerin aynı tatta hissedilmesi (örneğin bütün gıdaların tuzlu hissedilmesi gibi), belli tat türlerinin hissedilememesi (örneğin tatlıların tadının alınmayıp acı, ekşi, tuzlu tatların normal olması gibi) şeklinde farklı tat algıları oluşabilir.
- Olağandışı kokular almak: çoğunlukla bütün kokuların aynı algılanması şeklindedir (duman, çürümüş et gibi hoşa gitmeyen kokular algılanır)
COVID-19’da tat ve koku kaybı ne sıklıkta görülür?
COVID-19’a yakalanan kişilerin %50’sinden fazlasında tat ve koku ile ilgili sorunlar olmaktadır. Tat veya koku değişiklikleri COVID-19’un ilk, hatta tek semptomu da olabilir.
Tat ve koku kaybı şüphesinde ne yapabilirim?
Tat kaybını test etmek için, güçlü baharatlı yiyecekleri deneyebilir ve tatlar arasında herhangi bir fark olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Kahve granülleri ve portakal gibi güçlü ve zıt aromalara sahip iki ürünü tek tek koklayarak kokularını alıp alamadığınızı, aralarındaki farklılığı tespit edip edemeyeceklerini test edebilirsiniz. Başka bir nedene bağlı olmayan ani tat ve koku kaybınız varsa kendinizi izole etmeli ve en kısa sürede bir COVID-19 tanı testi yaptırmalısınız.
Tat ve koku kaybı geçici midir?
COVID-19 nedeniyle oluşan koku ve tat kaybı çoğunlukla geçicidir. Koku ve tat kaybı gelişenlerde 2 ay sonra %75’inin, 6 ay sonra %95’inin duyularını yeniden kazandığı gözlenmiştir. Nadiren tat ve koku bozukluğu daha uzun sürer veya düzelme olmayabilir.
Koku bozukluğu, var olmayan kokuların hissedilmesi veya kokuların farklı hissedilmesi şeklinde de olabilir. Bu tür duyumlar iyileşme aşamasında da farklı derecelerde görülebilir.
COVID-19’da tat ve koku kaybının nedeni nedir?
COVID-19’un tat ve koku duyularını nasıl ve neden bu kadar sık etkilediği henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. SARS-CoV-2’nin, benzer virüslerde olduğu gibi, burun içinde koku alma veya koku nöronlarının kaybına yol açan bir iltihaplanmaya neden olduğu düşünülmektedir.
Tat ve koku kaybını düzeltmek için neler yapılabilir?
Tat ve koku kaybı 4 haftada düzelmediyse bu konuyla uğraşan bir uzmana başvurmalısınız. Koku ayırt ediciliği ve hassasiyeti ile ilgili testlerin, düzelme konusunda fikir veren fonksiyonel manyetik rezonans (fMRI) görüntüleme incelemesinin yapılması gerekebilir. Doktorunuz sinir iyileşmesi üzerinde olumlu etkileri olan destek tedaviler önerebilir.
Koku rehabilitasyonu tedavinin önemli bir parçasıdır. Bunu nasıl ve ne süreyle yapacağınız konusunda doktorunuzdan görüş almalısınız.
Gıda tercihlerinde de düzenlemeler yapabilirsiniz:
- Her gün farklı renk, koku ve dokulara sahip yemek türleri tüketmeye çalışın
- Gıdalara zeytinyağı, peynir, kızarmış fındık gibi aromatik katkılar ekleyin
- Daha güçlü tatlar için aromatik otlar ve baharatlar kullanın
- Birçok malzemenin birleştirildiği gıdalardan kaçının
